In deze blog geef ik een beschrijving van de kerkplant Klink aan de hand van de TrendRede 2015. Samen met ruim vijfentwintig volwassenen ben ik sinds januari 2014 op zoek naar een manier waarop je kerk kunt zijn in de eenentwintigste eeuw.
De vraag die ons dreef was: Wat doe je als je wel Jezus volgt, als je merkt dat je niet (meer) op je plek bent in een ‘gewone’ kerk en als je wel de meerwaarde ziet van samen geloven t.o.v. alleen? Dan wil je wel samenkomen met mede christenen, maar hoe dan? De uitkomsten van onze zoektocht krijgen vorm onder de naam Klink.
Klink is hierin overigens niet uniek. Er zijn veel vergelijkbare initiatieven, wereldwijd. Het is dus goed mogelijk dat wat ik hier beschrijf, herkenbaar is voor andere kerkplants.
De TrendRede 2015
In deze blog geef ik iets weer van de zoektocht van Klink. Ik doe dat met behulp van de TrendRede 2015.[2] De trendwatchers die de TrendRede jaarlijks samenstellen, signaleren mijlpalen en piketpaaltjes in maatschappelijke ontwikkelingen en verbinden deze onderling. Zo is te lezen op hun website. Ze hopen hiermee de weg vrij te maken voor een frisse blik op de problemen van vandaag en vooral op de kansen van morgen. Deze trends zijn breed merkbaar en aan te wijzen op tal van plaatsen. En naar mijn idee ook in de kerk. In de TrendRede worden de ontwikkelingen in drie hoofdlijnen uiteengezet. Ik loop ze een voor een langs, waarna ik steeds een brug sla naar Klink. De cursieve teksten zijn mijn samenvatting van de TrendRede.
1. De ondertussenheid
Het eerste kenmerk van onze huidige cultuur is de ondertussenheid. We zijn een samenleving in transitie. Ook al kennen we het nieuwe nog niet, we hebben het oude al wel verlaten. Dit oude bleek inadequaat en haar zucht naar veiligheid en controle beet ons in de eigen staart. We lijken de essentie te zijn kwijtgeraakt. Nu zoeken we naar wegen van vernieuwing, zonder te weten waar we precies uit gaan komen. Daarin is er ruimte voor twijfel en verwondering. Deze tussenruimte biedt een krachtige voedingsbodem voor experimenten, waarbij we doorlopend kritisch reflecteren.
Klink zit ook in de ondertussenheid. Veel deelnemers hebben afscheid genomen van de traditionele vorm van kerk zijn, zonder te weten wat het alternatief is. Dat alternatief ontdekken we nu met elkaar. We evalueren doorlopend en nemen de ruimte om gaandeweg aanpassingen te maken. Daarbij hebben we eerst vastgesteld wat onze essentie is (waarom überhaupt samenkomen?), en geven we vervolgens ruime kaders om invulling te geven aan de geloofsgemeenschap. We willen vertrouwen hebben in deze onderneming, juist omdat we geloven dat de kerk uiteindelijk door Jezus zelf wordt geleid. En ondertussen zijn we verwonderd over de mooie samenkomsten die we soms hebben of raken we vertwijfeld als deelnemers af haken.
2. Wederopbouw van betekenis
Het tweede kenmerk waar de TrendRede over spreekt is de wederopbouw van betekenis. Veel oude fundamenten hebben hun betekenis verloren. Mensen struikelen over de leegheid van protocollen en standaardiseringen die niet meer passen bij wat zij persoonlijk relevant achten. Er is een zoektocht naar betekenis, naar de relevantie van het individu in het grotere geheel. Mensen verbinden zich individueel en op een dynamische manier. Men verbindt zich daar waar er sprake is van toegevoegde betekenis en daar waar zij van betekenis kunnen zijn. Deze betekenis ontstaat bij de mens zelf, men wil het eigen verhaal inbrengen.
Bij Klink onderzoeken we het waarom van kerk-zijn, van rituelen en van overtuigingen. Niet om ze aan de kant te schuiven, maar om ze opnieuw van betekenis te laten zijn. Een van de deelnemers vergeleek Klink in dit kader zelfs met een heropvoedingskamp. Een van onze meest fundamentele vragen is de vraag wat het betekent om Jezus te volgen in deze tijd.
Centraal bij Klink staat het evangelie van het Koninkrijk, zoals Jezus deze verkondigde. Dat is het grotere verhaal waarbinnen we de betekenis zoeken van onze individuele levens. En die kan voor iedereen anders zijn. We hebben allemaal onze eigen verhalen, die een plek hebben binnen het grotere verhaal van God. En op die diverse levenswegen willen we elkaar ontmoeten, met elkaar meelopen, elkaar inspireren en ondersteunen. Daarom hechten we o.a. veel waarde aan interactie en kleinschaligheid.
3. De orkestratie van het ongemiddelde
Het derde kenmerk is de orkestratie van het ongemiddelde. Niemand wil gemiddeld zijn. We zijn tegen standaardisering en voor diversiteit. Mensen zijn assertief en nemen geen genoegen met enkel een passieve positie. Men wil meedoen zowel in de besluitvorming als in de productie. Daarbij is aandacht voor het potentieel van introverten, zonderlingen en dwarskijkers. De vraag is vervolgens hoe je gebruik kunt en durft te maken van het afwijkende. Dit vraagt om orkestratie. Niet top down, geen uitgestippelde strategieën en geen strakke kaders. Daarbinnen is speelruimte nodig om te dromen, om te proberen en om te falen.
Met Klink willen we niet gemiddeld zijn. We hoeven niet groots te zijn, niet spectaculair, maar wel anders, met toegevoegde waarde. Of dat zo is, moet nog blijken, maar op het moment dat Klink geen betekenis blijkt te hebben, trekken we de stekker er uit. Dat kan en mag ook de uitkomst van een experiment zijn.
Binnen Klink hechten we veel waarde aan de bijdrage van de individuele deelnemers, die ook geen van allen gemiddeld zijn. We spreken elkaar aan op onze mondigheid en creativiteit en geven ruimte voor een diversiteit aan vormen en voor (kritische) vragen. Er is geen centrale organisatie waar we op terug kunnen vallen en die diensten voor ons organiseert. Klink maken we samen, iedereen doet mee. In die co-creatie ligt juist de kracht, zo ontdekken we. Door het loslaten van controle en het geven van kansen, neemt het eigenaarschap en de betrokkenheid van de deelnemers toe en gaat de kwaliteit van onze samenkomsten omhoog.
Tot slot. Waar de orkestratie van het ongemiddelde lukt, zo schrijft de TrendRede, ‘daar waar mensen betekenis met elkaar uitwisselen en een gezamenlijk doel delen, leidt dat tot exponentiële veranderkracht’[3]. Of dat bij Klink het geval zal zijn, durf ik hier niet te voorspellen. Vooralsnog is er ruimte om te dromen, om te proberen én om te falen.
Lees ook andere blogs van Dirk op zijn persoonlijke website: klik hier.